توکنیزه کردن چیست؟ آشنایی با انواع توکن

فناوری Web3 با سرعتی باورنکردنی در حال پیشرفت است و توکن‌سازی یکی از کاربردهای جذاب آن به شمار می‌رود. وب 3 وعده اینترنت با محیط جدیدی را به کاربران داده است که فضای آن غیرمتمرکز بوده و توسط مشارکت‌کنندگان و کاربران بلاکچین اداره می‌شود. 

توکن سازی به کاربران امکان تبدیل دارایی‌های فیزیکی مانند کلکسیون سکه‌های طلا به دارایی‌های دیجیتال را در بلاکچین می‌دهد.

فرض کنید کلکسیون ارزشمندی از سکه‌های طلا دارید. نگهداری از آنها در خانه خطرناک است، اما گذاشتن آنها در بانک هم دردسرهای خود را دارد. راه حل چیست؟

با توکن‌سازی، می‌توانید سکه‌هایتان را به گنجینه‌ای دیجیتال تبدیل کنید که هم امن است و هم قابل معامله. هر سکه به یک توکن منحصربه فرد تبدیل شده و بر روی بلاکچین در یک دفترکل غیرقابل جعل و توزیع‌شده ثبت می‌شود. جهت آشنایی بیشتر با این فناوری جدید و بروز و درک بیشتر مفهوم آن ادامه مطلب را از سایت موربیت، پلتفرم فروش و خرید ارز دیجیتال مطالعه نمایید.

توکنیزه کردن (Tokenization) چیست؟ 

توکنیزه کردن یا Tokenization یک فرآیند جایگزینی داده‌های حساس است. در این فرآیند، تمامی اطلاعات و داده‌ها با حفظ امنیت کامل انجام می‌شود. این پروسه در یک پایگاه داده یا سیستم داخلی بدون وارد کردن آن به Scope مورد استفاده قرار گیرد. Scope یک اصطلاح در برنامه نویسی است که مشخص می‌کند یک تابع یا متغیر، کجا قابل استفاده است. هدف اصلی آن به حداقل رساندن حجم اطلاعات یک کسب‌وکار است.

در حقیقت، توکن‌سازی به‌عنوان یک روش امن برای محافظت از داده‌های حساس انجام می‌شود. در این روش اطلاعات حساس به داده‌های غیرحساسی تبدیل می‌شود که به آن توکن می‌گویند.

توکن‌سازی به‌عنوان یک روش امن برای محافظت از داده‌های حساس در بین کاربران فعال در وب 3 محبوبیت زیادی پیدا کرده است. همانطور که گفته شد، این فرآیند شامل جایگزینی اطلاعات حساس با شناسه‌های منحصر به فرد به نام توکن است. این پروسه به حفظ تمام اطلاعات ضروری بدون به خطر انداختن امنیت داده‌ها کمک می‌کند و در عین حال پیچیدگی و هزینه‌ها را به حداقل می‌رساند. جالب است بدانید توکن‌ها مالکیت دارایی‌هایی مانند ملک، طلا یا سکه، ملک یاحتی سهام را به افراد اعطا می‌کنند. 

مقایسه رمزنگاری و توکن سازی

در دنیای دیجیتال، حفاظت از اطلاعات حساس از ارکان اصلی امنیت و ثبات محسوب می‌شود. رمزنگاری و توکن‌سازی دو غول قدرتمند در این میدان هستند که هر یک با سلاح‌های منحصر به فرد خود به جنگ هکرها و تهدیدات سایبری می‌روند.

در فرایند رمزنگاری، داده‌ها با استفاده از الگوریتمی پیچیده به فرمتی ناخوانا تبدیل می‌شوند. این امر از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات محرمانه جلوگیری می‌کند. رمزگشایی داده‌ها فقط با استفاده از کلید رمزنگاری صحیح امکان‌پذیر است. توکن‌سازی روشی پیشرفته‌تر برای حفاظت از داده‌ها است که در آن داده‌های اصلی با توکن‌های منحصر به فرد جایگزین می‌شوند. این توکن‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با داده‌های اصلی مرتبط باشند، اما به خودی خود هیچ اطلاعات قابل شناسایی را فاش نمی‌کنند. مزیت اصلی توکن‌سازی، امنیت ذاتی آن است. حتی اگر کسی به توکن‌ها دسترسی پیدا کند، بدون در اختیار داشتن اطلاعات لازم برای مرتبط کردن آنها با داده‌های اصلی، قادر به رمزگشایی و بازیابی آنها نخواهد بود.

انتخاب بین رمزنگاری و توکن‌سازی به نیازها و الزامات خاص شما بستگی دارد. اگر به دنبال روشی ساده و کارآمد برای محافظت از داده‌هایتان هستید، رمزنگاری می‌تواند گزینه مناسبی باشد. با این حال، اگر به دنبال امنیت و حریم خصوصی بیشتری هستید و یا با داده‌های حساس سروکار دارید.

مطالعه بیشتر: توکن احراز هویت چیست؟

کاربردهای توکن سازی

 توکن‌سازی فرایندی است که دارایی‌های فیزیکی یا مجازی را به دارایی‌های دیجیتال قابل معامله در بلاکچین تبدیل می‌کند. در حالی که این فناوری اغلب برای توکن‌سازی دارایی‌های ارزشمند مانند سکه‌های طلا استفاده می‌شود، کاربردهای آن بسیار فراتر از این است. 

توکنیزه کردن  تراکنش‌ها می‌تواند حریم خصوصی و امنیت را در سیستم‌های بانکی، سوابق جنایی و پزشکی، اطلاعات راننده خودرو، درخواست های وام، معاملات سهام و ثبت نام رای‌دهندگان فراهم سازد و در عین حال امکان ردیابی و تأیید تراکنش‌ها را امکان پذیر کند.

این روش اغلب برای محافظت از داده های کارت اعتباری، اطلاعات حساب بانکی و سایر داده های حساسی که توسط پردازشگرهای پرداخت استفاده می‌شود. موارد استفاده پردازش پرداخت که اطلاعات حساس کارت اعتباری را توکن می‌کند شامل مواردی زیر است:

•  کیف پول‌های تلفن همراه مانند Google Pay و Apple Pay
• سایت‌های فروشگاهی 
• مشاغلی که اطلاعات مشتریان را در پرونده ها نگهداری می‌کنند

نحوه کارکرد توکنیزاسیون 

همانطور که گفته شد، منظور از توکنیزه کردن جایگزین اطلاعات حساس به غیر حساس است. فرآیند توکن‌سازی شامل سه مرحله اصلی است:

• ایجاد توکن: از یک تابع شاخص یا یک عدد تصادفی برای ایجاد یک شناسه منحصربه‌فرد برای هر مجموعه داده حساس استفاده می‌شود. این شناسه به‌عنوان توکن استفاده می‌شود.
• ذخیره اطلاعات در خزانه توکن: اطلاعات حساس جایگزین شده با توکن در یک پایگاه داده امن به نام خزانه توکن ذخیره می‌شود. این خزانه تنها مکانی است که می‌توان در آن توکن را با اطلاعات اصلی آن نگهداری کرد.
• استفاده از توکن: توکن به جای اطلاعات حساس در تراکنش ها و سایر مبادلات استفاده می‌شود. این امر به محافظت از اطلاعات در معرض دید در برابر افشا یا دسترسی غیرمجاز توسط هکرها یا مجرمان سایبری محافظت می‌کنند.

مثالی برای درک مفهوم توکن سازی

فرض کنید یک فروشگاه آنلاین می خواهد اطلاعات پرداخت مشتریان خود را ذخیره کند. در این روش، به جای ذخیره اطلاعات پرداخت مشتریان مانند شماره کارت اعتباری، تاریخ انقضا و کد امنیتی به صورت متن ساده، فروشگاه از یک توکن منحصر به فرد برای هر مشتری استفاده می‌کند. این توکن به طور خاص برای آن مشتری خاص ایجاد شده و به اطلاعات پرداخت واقعی مرتبط است، اما به خودی خود هیچ اطلاعات قابل شناسایی را فاش نمی‌کند. در اینجا مراحلی که ممکن است رخ دهد آورده شده است:

• هنگامی که یک مشتری خرید انجام می‌دهد، اطلاعات پرداخت خود را وارد می کند.
• سیستم فروشگاه اطلاعات پرداخت را با استفاده از یک الگوریتم رمزنگاری برگشت پذیر با یک کلید خصوصی توکن می‌کند.
• توکن ایجاد شده به جای اطلاعات پرداخت واقعی ذخیره می‌شود و داده‌های پرداخت واقعی به صورت رمزگذاری شده در خزانه توکن ذخیره می شود.
• هنگامی که نیاز به پردازش پرداخت باشد، فروشگاه می‌تواند از توکن برای بازیابی اطلاعات پرداخت واقعی استفاده کند.

تاریخچه توکنیزاسیون

توکنیزه کردن سابقه‌ای طولانی دارد که به ابتدای سیستم‌های پولی اولیه باز می‌گردد. در آن زمان، از توکن‌هایی به‌عنوان جایگزینی برای سکه‌ها و اسکناس‌های فیزیکی استفاده می‌شد. نمونه‌های بارز این امر شامل بلیط‌های مترو و کازینو است که به ترتیب جایگزینی برای پرداخت کرایه و شرط‌بندی در کازینوها بودند.

این نوع روش را می‌توان توکنیزاسیون فیزیکی نامید. با این حال، مفهوم اساسی در هر دو نوع توکنیزه کردن و استفاده از یک توکن به‌عنوان نماینده یک دارایی است

توکنیزاسیون در اوایل دهه 1970 به عنوان راهی برای جدا کردن داده‌های حساس خاص از سایر داده‌های ذخیره‌شده در پایگاه‌های داده رایج شد. این امر به منظور افزایش امنیت و حفظ حریم خصوصی اطلاعات انجام شد.

در سال‌های اخیر، توکن‌سازی به طور گسترده‌ای در صنعت پرداخت برای محافظت از اطلاعات حساس دارندگان کارت و رعایت استانداردهای امنیتی این صنعت استفاده شده است.

شرکت پیشگام در این زمینه، Trust Commerce است که در سال 2001 مفهوم توکن‌سازی را برای محافظت از داده‌های کارت پرداخت معرفی کرد. این شرکت داده‌های کارت را در سرورهای خود ذخیره می‌کرد، به این معنا که تنها کسانی که به سرورهای آنها دسترسی داشت می‌توانست شماره‌های کارت اعتباری مشتریان را مشاهده کند یا از آنها استفاده کند.

با ظهور فناوری بلاکچین، توکن‌سازی به سطح جدیدی ارتقا یافته است. توکن‌های دیجیتال، که بر روی بلاکچین ساخته می‌شوند، می‌توانند برای نشان‌دهنده مالکیت طیف گسترده‌ای از دارایی‌ها، از جمله اوراق بهادار، املاک و حتی آثار هنری استفاده شوند. این امر امکان معاملات امن و شفاف دارایی‌ها را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی فراهم می‌کند.

انواع توکن ها

در فضای web3.0 توکن‌های متفاوتی از NFTها گرفته تا ارزهای دیجیتال وجود دارند. متداول‌ترین و رایج‌ترین آنها عبارتند از:

• توکن های اوراق بهادار/دارایی (Security token)

 این توکن‌ها نشان‌دهنده نوعی مالکیت یا سهم در یک دارایی یا پروژه هستند. آنها شبیه به اوراق قرضه یا سهام سنتی هستند و دارندگان آنها ممکن است انتظار بازدهی سرمایه یا سود داشته باشند. به‌عنوان مثال، یک توکن اوراق بهادار ممکن است نشان دهنده مالکیت یک آپارتمان یا سهمی از سود یک شرکت خاص را به صاحب خود بدهد.

• توکن‌های کاربردی (Utility token)

 این توکن ها برای ارائه دسترسی به یک محصول یا خدمات خاص طراحی شده اند. آنها به عنوان یک وسیله پرداخت عمل نمی کنند، اما می توانند برای خرید کالاها یا خدمات در یک پلتفرم یا اکوسیستم خاص استفاده شوند. به عنوان مثال، یک توکن کاربردی ممکن است به دارندگان خود حق رای دادن در مورد نحوه اداره یک سازمان غیرمتمرکز را بدهد یا به آنها تخفیف در استفاده از یک سرویس خاص را بدهد.

• توکن های پرداخت (Payment token)

 این توکن ها در درجه اول به عنوان وسیله ای برای مبادله کالاها و خدمات عمل می کنند. آنها شبیه به ارزهای سنتی مانند دلار یا یورو هستند، اما بر روی یک بلاک چین بومی اجرا می شوند. ارزهای دیجیتال می توانند برای خرید کالاها و خدمات در طیف گسترده ای از پذیرندگان استفاده شوند و همچنین می توانند برای سرمایه گذاری یا معامله در صرافی های ارز دیجیتال استفاده شوند.

• ان اف تی (NFT)

 ارز NFT چیست؟ توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) منحصر به فرد هستند و هر واحد از آنها ارزشی منحصربه فرد دارد. این توکن‌ها که با نام توکن‌های غیرقابل تعویض نیز شناخته می‌شوند، اکثرا در هنر دیجیتال و بازی کاربرد دارد.

• توکن های حاکمیتی (Governance Tokens)

توکن‌های حاکمیتی ابزارهای دیجیتالی هستند که به‌عنوان نشانه‌هایی از حق مشارکت در فرایندهای تصمیم‌گیری و مدیریت پروژه‌ها یا پلتفرم‌های مبتنی بر بلاکچین عمل می‌کنند. 

مزایای توکنیزه کردن

توکنیزه کردن مزایای امنیتی و حریم خصوصی قابل توجهی را ارائه می‌دهد، تعدادی از مزیت‌های اصلی آن عبارتند از:

بهبود حریم خصوصی: توکنیزه کردن می‌تواند به حفظ حریم خصوصی افراد کمک کند.

افزایش نقدینگی: توکنیزه کردن دارایی‌ها را به دارایی‌های دیجیتال قابل معامله تبدیل می‌کند که می‌توان آن‌ها را به سرعت و کارآمدتر در صرافی‌های بلاک‌چین معامله کرد. این امر می‌تواند به افزایش نقدینگی دارایی‌ها و تسهیل دسترسی سرمایه‌گذاران به آنها کمک کند.

کاهش موانع ورود: توکنیزه کردن می‌تواند سرمایه‌گذاری در دارایی‌ها را برای طیف گسترده‌تری از افراد، از جمله سرمایه‌گذاران خرد، آسان‌تر و به صرفه‌تر سازد. این امر به دلیل کاهش حداقل سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای کاربر در یک دارایی و همچنین کاهش هزینه‌های مرتبط با معاملات سنتی است.

امنیت و شفافیت: توکن ها جایگزین اطلاعات واقعی پرداخت مانند شماره کارت اعتباری می شوند و هکرها را در صورت نقض داده‌ها از اطلاعات ارزشمند محروم می‌کنند. همچنین با این روش و پنهان کردن اطلاعات حساس می‌توان اطلاعات را در برابر افشا یا دسترسی غیرمجاز توسط هکرها یا مجرمان سایبری محافظت کرد.

بهبود تجربه مشتری: توکنیزه کردن می‌‌تواند فرآیند پرداخت را برای مشتریان سریعتر و آسان تر سازد. توکن سازی از انواع روش‌های پرداخت، از جمله کارت های اعتباری، کیف پول های دیجیتال و پرداخت های موبایلی پشتیبانی می‌کند.

نوآوری‌های جدید: توکنیزه کردن پتانسیل ایجاد مدل‌های تجاری جدید و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کند. برای مثال، توکن‌سازی می‌تواند برای ایجاد اوراق بهادار جدید، ایجاد بازارهای جدید برای دارایی‌ها و توسعه برنامه‌های کاربردی غیرمتمرکز (DApps) جدید استفاده شود.

توکن‌ سازی در بلاکچین

توکن سازی در بلاکچین به 4 روش قابل اجرا هستند:

توکن سازی در بلاکچین به صدور یک توکن در بلاکچین اشاره دارد که به‌عنوان توکن امنیتی یا دارایی نیز شناخته می‌شود. توکن‌های بلاکچین بازنمایی دیجیتالی از دارایی های دنیای واقعی هستند. یک دارایی در دنیای واقعی زمانی توکن می‌شود که به صورت دیجیتالی به عنوان ارز دیجیتال نمایش داده شود.

در مدل‌های سنتی و متمرکز، مؤسسات مالی و بانک‌های بزرگ مسئول تأیید صحت دفتر کل معاملات هستند. در فعالیت‌های مبتنی بر توکن‌ها در بلاکچین، این مسئولیت و قدرت به کاربران منتقل می‌شود، زیرا یکپارچگی تراکنش‌ها با استفاده از رمزنگاری در سطح فردی تأیید می‌شود.

بلاکچین چیست؟ بلاکچین به‌عنوان یک دفتر کل توزیع‌شده عمل می‌کند که سابقه‌ای از تمام تراکنش‌های مربوط به توکن‌های خاص را به طور دائمی ثبت می‌کند. این رکورد به عنوان زنجیره شناخته می‌شود و هر تراکنش جدید به عنوان یک بلاک به آن اضافه می‌شود.هر بلاک شامل اطلاعاتی مانند آدرس‌های فرستنده و گیرنده، مقدار توکن منتقل شده و مهر زمانی تراکنش است.

هنگام توکن‌سازی یک دارایی واقعی، مانند یک آپارتمان یا یک اثر هنری، یک توکن دیجیتال منحصر به فرد با آن دارایی مرتبط می‌شود. این توکن به عنوان یک نماینده برای دارایی واقعی عمل می‌کند و مالکیت آن را در بلاک‌چین نشان می‌دهد. 

کلام پایانی 

در دنیای دیجیتال امروزی، حفظ امنیت و حریم خصوصی داده‌ها از اهمیت حیاتی برخوردار است. توکنیزه کردن، روشی نوین و کارآمد برای ارتقای سطح امنیت اطلاعات حساس ارائه می‌دهد.

توکنیزه کردن، با جایگزینی اطلاعات واقعی با توکن‌های منحصر به فرد، سد نفوذی قدرتمند در برابر هکرها و مجرمان سایبری ایجاد می‌کند. با این حال، پیچیدگی، هزینه و وابستگی به شخص ثالث از جمله معایبی هستند که باید قبل از استفاده از توکنیزه کردن در نظر گرفته شوند.